๙.ตารางแสดงชื่อและลักษณะของพยัญชนะ

ตารางที่ ๒ แสดงชื่อและลักษณะของพยัญชนะ

พยัญชนะ เสียง ออกเสียง ฐาน กรณ์ ปยตนะ กวรรค ก อโฆสะ สิถิละ กัณฐะ กัณฐะ ผุฏฐะ ข อโฆสะ ธนิตะ กัณฐะ กัณฐะ ผุฏฐะ ค โฆสะ สิถิละ กัณฐะ กัณฐะ ผุฏฐะ ฆ โฆสะ ธนิตะ กัณฐะ กัณฐะ ผุฏฐะ ง วิมุตตะหรือนาสิกะ กัณฐนาสิก กัณฐะ ผุฏฐะ จวรรค จ อโฆสะ สิถิละ ตาลุ ชิวหามัชฌะ ผุฏฐะ ฉ อโฆสะ ธนิตะ ตาลุ ชิวหามัชฌะ ผุฏฐะ ช โฆสะ สิถิละ ตาลุ ชิวหามัชฌะ ผุฏฐะ ฌ โฆสะ ธนิตะ ตาลุ ชิวหามัชฌะ ผุฏฐะ ญ วิมุตตะหรือนาสิกะ ตาลุนาสิก ชิวหามัชฌะ ผุฏฐะ ฏวรรค ฏ อโฆสะ สิถิละ มุทธะ ชิวโหปัคคะ ผุฏฐะ ฐ อโฆสะ ธนิตะ มุทธะ ชิวโหปัคคะ ผุฏฐะ ฑ โฆสะ สิถิละ มุทธะ ชิวโหปัคคะ ผุฏฐะ ฒ โฆสะ ธนิตะ มุทธะ ชิวโหปัคคะ ผุฏฐะ ณ วิมุตตะหรือนาสิกะ มุทธนาสิกะ ชิวโหปัคคะ ผุฏฐะ ตวรรค ต อโฆสะ สิถิละ ทันตะ ชิวหัคคะ ผุฏฐะ ถ อโฆสะ ธนิตะ ทันตะ ชิวหัคคะ ผุฏฐะ ท โฆสะ สิถิละ ทันตะ ชิวหัคคะ ผุฏฐะ ธ โฆสะ ธนิตะ ทันตะ ชิวหัคคะ ผุฏฐะ น วิมุตตะหรือนาสิกะ ทันต-นาสิกะ ชิวหัคคะ ผุฏฐะ ปวรรค ป อโฆสะ สิถิละ โอฏฐะ โอฏฐะ ผุฏฐะ ผ อโฆสะ ธนิตะ โอฏฐะ โอฏฐะ ผุฏฐะ พ โฆสะ สิถิละ โอฏฐะ โอฏฐะ ผุฏฐะ ภ โฆสะ ธนิตะ โอฏฐะ โอฏฐะ ผุฏฐะ ม วิมุตตะหรือนาสิกะ โอฏฐนาสิกะ โอฏฐะ ผุฏฐะ พยัญชนะอวรรค ย โฆสะ - ตาลุ ชิวหามัชฌะ อีสังผุฏฐะ ร โฆสะ - มุทธะ ชิวโหปัคคะ อีสังผุฏฐะ ล โฆสะ - มุทธะ ชิวหัคคะ อีสังผุฏฐะ ว โฆสะ - ทันตโอฏฐะ ทันตะ อีสังผุฏฐะ ส อโฆสะ - ทันตะ ชิวหัคคะ วิวฏะ ห โฆสะ - กัณฐะ กัณฐะ วิวฏะ ฬ โฆสะ - มุทธะ ชิวโหปัคคะ อีสังผุฏฐะ อํ โฆสาโฆสวิมุตตะ นาสิกะ นาสิกะ -

 วิธีสังเกตโดยใช้ตารางที่ ๒

 ๑.  เริ่มตั้งแต่ ก ก่อน จากตารางนี้แสดงให้เห็นว่า ก เป็นเสียงอโฆสะ (เสียงไม่ก้อง) ต้องออกเสียงแบบสิถิละ  (หย่อน) คือ เบาหน่อย เป็นอักษรประเภทกัณฐชะ (เกิดที่คอ) และมีกัณฐะเป็นกรณ์ (คอเป็นอวัยวะช่วยทำเสียง) ใช้ความพยายามให้กรณ์และฐานกระทบกันแรง ๆ จึงมีปยตนะระดับผุฏฐะ.

  ๒. อักษร ข เป็นอโฆสะ เหมือนกัน แต่ต้องออกเสียงแบบธนิตะ (ตึง) คือดังหน่อย  นอกนั้น เหมือนกับ อักษร ก ดังนั้น ข จึงออกเสียงดังกว่า ก เล็กน้อยเพราะเป็นธนิตะ.

๓. อักษร ค เป็นโฆสะ เสียงก้อง แต่ออกเสียงแบบสิถิละ นอกนั้นก็เหมือนกับก และ ข ดังนั้น จึงออกเสียงดังก้องกว่า ก และ ข อีกเล็กน้อย.

๔. อักษร ฆ เป็นโฆสะ แต่ออกเสียงแบบธนิตะ นอกนั้นก็เหมือนกับ ก ข และ ค ดังนั้น จึงออกเสียงดังก้องกว่า ก ข และค อีกเล็กน้อย.

๕ อักษร ง เป็นพยัญชนะที่สุดวรรค ไม่จัดเป็นโฆสะและอโฆสะ อีกทั้งไม่เป็นทั้งธนิตะและสิถิละ ดังนั้นจึงเรียกว่า วิมุตตะ และก็เพราะเกิดในฐานทั้งสองคือทั้งคอของตนและนาสิก (จมูก) มีคอของตนเป็นกรณ์ ดังนั้น จึงเรียกว่า นาสิก เวลาออกเสียงให้เสียงขึ้นทางจมูกเล็กน้อย

๖. ในพยัญชนวรรคที่เหลืออีก ๔ และพยัญชนะอวรรคก็มีนัยเช่นนี้ เปลี่ยนเพียงแต่ฐาน กรณ์ และปยตนะเท่านั้น.

๗. แม้สระ ก็อาศัยนัยนี้เช่นกัน.